مقدمه

سیارات منظومه ی شمسی پیرامون خورشید گردش می کنند؛ خورشید و 9 سیاره ی دیگر یک خانواده ی نجومی را تشکیل می دهند.پنج سیـاره از ایـن خانواده نسبتاً کـوچک هستند و سطح آنها سنگی و صخره مانند است. چهـار سیـاره ی دیگـر خیـلی بزرگ هستنـد و بیشتر از گاز تشکیل شده اند. دو سیـاره در منظومه ی شمسـی از زمیـن به خـورشیـد نزدیکتر هستند؛ آن دو عطارد و زهـره نام دارنـد. سپس به چهارمین سیاره ی منظومه ی شمسی مریخ نام دارد. سپس به چهار سیاره ی غول پیکر مشتری، زحل، اورانــوس و نپتون می رسیم. کوچکترین و دورترین سیـاره نسبت به خورشیـد پلوتو است. همراه این سیارات،اجرام دیگری در منظومه ی شمسی وجود دارنـد: قمـرها، سیـارک های سنـگی، ستاره های دنبـالـه دار و شهابـواره ها.شهـابها، سنگهای نسبتـاً کـوچـکی هستنـد کـه در اثر برخورد با جو زمین، شعله ور می شوند و می سوزند.

سیاره عطارد

عطارد نزدیکترین سیـاره به دور خورشید است که فاصله ی آن تا خورشید نصف فاصـله ی زمین تا خورشیـد است و چون عطارد خیلی به خورشیـد نـزدیک است باید با سـرعت خیلی زیـادی در مـدار خـورشید بچـرخد تا نیروی گریز از مرکز ناشی از این حرکت سریع تر بتـوانـد نیروی جاذبه ی خـورشید را خنثی کند و عطارد به سوی خـورشیـد جـذب نشـود به همین جهت عطارد را سیـاره ی بادپای منظومه ی شمسی نامیـده اند، البته عطارد خیلی آهستـه به دور خـودش می چـرخـد و خـورشیـد فقط دو سال عطاردی طلوع و غروب دارد.در سطح عطارد هیچ گونه جوی وجود ندارد که هوا را نگه دارد یا سیاره را از تغییر ناگهانی دما حفظ کند. زندگی در این سیاره عملا غیر ممکن است. عطارد یک سیاره ی صخره ای کوچک است.

سیاره زهره

جهت حـرکت در سیـاره ی زهره بـرخـلاف جهت چـرخش بقیه ی سیـارات درونـی منظومـه ی شمسی است، یعنی از شـرق به غـرب ، البته دو سیـاره ی بیـرونی اورانـوس و پلوتـو هم این گـونه هستنـد؛ به این تـرتیب خورشیـد در سطح زهـره از غـرب طلوع و از شـرق غـروب می کنـد. زهـره به علت داشتـن ابـرهای ضخیم، نور خورشید را درخشانتر بـاز می تاباند. به همین دلیـل زهره بعـد از خـورشیـد و مـاه، یکی از درخشـان ترین اجـرام سمـاوی است که از روی زمیـن دیـده می شـود. سطح زهره از دشت هایی با صخره های صاف و سنگی درست شده است.

سیاره زمین

زمین تنها سیـاره ای است که در آن حیات وجود دارد. جو زمین نیتروژن و اکسیژن فـراوانی دارد که موجـودات زنـده ی زمینـی را از اشعه مرگباری که از خورشیـد به زمین می رسد، حفظ می کند. ابـرهای حـامل بخـار آب با سـرعت زیـاد در جو زمین حـرکت می کنند و باعث آب و هـوای گـوناگـون و کاملا متغیـر در سطح زمین می شوند. در حـدود سه چهـارم سطح زمیـن از اقیـانـوس ها تشکیل شـده است و این اقیانوس ها نـور خـورشیـد را بـاز می تـاباننـد. زمین یک ماه (قمر) به قطـر 3476 کیلومتر دارد. این ماه در فاصله ی معادل 384400 کیلومتری زمین، دور آن گردش می کند.

سیاره مریخ

سیاره ی مریخ یکی از سیاراتی است کـه شبـاهت زیادی به زمین دارد، به مریخ سیـاره ی سرخ هـم می گوینـد، زیـرا سطـح آن مـاننـد آهن زنگ زده به این رنگ دیده می شـود. جـو سیاره ی مریخ 95 درصد دی اکسید کربن دارد و حداکثر دمای ان 15 درجـه سانتیگراد است. جـو مریـخ به قدری رقیق است که نمی توانـد گـرمای خـورشید را روی سطح خـود نگه دارد. بلندترین آتشفشان در مریخ المپوس تا حدود 27 کیلومتر ارتفـاع دارد، یعنی چنـدین بـرابـر ارتفاع قله اورست که مـرتفع ترین نقطه روی زمین است. از روی سطح این سیـاره، آسمـان مـریخ صـورتی دیـده می شود. مریـخ دو قمر به نام های فوبوس و دیمموس دارد که کروی نیستند و مانند صخره های عظیم به شکل سیب زمینی خالدار دیده می شوند.

سیاره مشتری

مشتری بزرگترین سیاره در منظومه شمسی است و قطر ان به طور متوسط 142800 کیلومتر است.مشتری از گازهای مختلفی تشکیل شده ، ابرهای تشکیل دهنده این گازها هر 10 ساعت یک بار در اطراف هسته مرکزی می چرخند. مشتری، سیاره ای است که بیشترین تعداد قمرها شناخته شده که در اطراف آن می چرخند،البته چهار قمر آن اصلی تر هستند: 1- قمر آیو- 2- قمر اروپا -3- قمر گانیمه-4- قمر کالیستو. مشتری حداقل 16 قمر دیگر دارد و ممکن است تعداد قمرهای آن بیشتر هم باشد ولی به دلیل کوچکی، این قمرها دیده نمی شوند.در اطراف مشتری مجموعه ای از حلقه های کوچک وجود دارد. این حلقه ها از زمین دیده نمی شوند.

سیاره زحل

زحل دومین سیاره بزرگ در منظوهه شمسی است جو آن کاملا از گاز هیدروژن است و در زیر ابرهای آن، دریاچه هایی انباشته از هیدروژن مایع قرار دارد.زحل حداقل 18 قمر کاملا شناخته شده دارد و ممکن است قمرهای بیشتری داشته باشد، بعضی از قمرها درون حلقه زحل قرار دارند مشهورترین قمر زحل تیتان است که تنها قمر در منظومه ی شمسی است که جو دارد و جو آن از مقدار زیادی گاز نیتروژن و متان تشکیل شده است. حلقه های زحل از گلوله های برفی از سنگ و یخ به اندازه های متفاوت تشکیل شده است.

سیاره اورانوس

اورانوس سیاره ای است که بیشتر از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. حجم اورانوس حدود 70 برابر سیاره ی زمین است. اورانوس مانند زهره و پلوتو حرکت وضعی خود را در جهت عقربه های ساعت انجام می دهد. 84 سال طول می کشد تا اورانوس یکبار به دور خورشید بچرخد.

سیاره نپتون

نپتون نیزسیاره ی گازی است حجم نپتون 57 برابر حجم زمین و دمای آن کمتر از 231 درجه سانتیگراد زیر صفر است. دو قمر نپتون، ترتیون و لزیو نام دارد. قمر تریتون، اندکی از قمر زمین یعنی ماه کوچکتر است.

سیاره پلوتو

کوچکترین سیاره ی منظومه ی شمسی یعنی پلوتوی یخی و سنگی یک قمر به نام پارون دارد که تقـریبا اندازه ی خـودش است! به همین دلیل گـاهی اوقات آن را سیاره ی دوقلو می نامند. پلوتو در نزدیکترین فاصله ی خود به خورشید (حضیض) از نپتون هم به خورشید نزدیکتر می شود. اندازه ی قطر 2400 کیلومتری پلوتو، حتی از قطر کره ی ماه هم کمتر است.

سیاره  دهم؟

سیاره ی دهم یک جرم سماوی جدید است که بخشی از ویژگی های سیارات را دارا می باشد. این جرم جدید هم مانند پلوتو متعلق به کمربند کویپر است و اگر پلوتو سیاره محسوب شود، آن هم یک سیاره به شمار خواهد رفت. فاصله ی این سیاره از خورشید هم بین 38 تا 97 واحد نجومی در حال تغییر است، یعنی گاهی وقت ها حتی از پلوتوبه خورشید نزدیکتر می شود.

بقیه اعضای منظومه ی شمسی

در مدار خورشید، اجسام بسیاری در اندازه و شکل های گوناگون وجود دارد که به نظر می رسد از هنگام شکل گیری منظومه شمسی بر جای مانده اند.

کمربند سیارک ها

در منظومه شمسی هزاران سیارک صخره ای وجود دارد که بیشتر آنها در مداری بین مریخ و مشتری می چرخند. بزرگترین سیارک، سرس نام دارد که پهنای آن را 926 کیلومتر تخمین می زنند.

دنباله دارها

یکی دیگراز اجرام سماوی، دنباله دارها هستند که به خطا به ستاره دنباله دار مشهور شده اند، زیرا هیچ یک از مشخصات یک ستاره را ندارند! وقتی ستاره های دنباله دار به نزدیکی خورشید می رسند، نور خورشید را باز می تابانند و در این حالت می توان آن ها را دید. یکی از مشهورترین دنباله دارها،دنباله دار هالی است که هر 76 سال یک بار در آسمان دیده می شوند.

شهابواره ها

اجسام ریز و تکه های کوچکتر، شهابواره نام دارند. تعداد زیادی از آنها هر روز به جو زمین وارد می شوند. آنها معمولاً به قدری کوچکند که وقتی با سرعت زیاد در جو زمین حرکت می کنند، می سوزند و از بین می روند در این حالت به آنها شهاب می گویند. گاهی اوقات باقیمانده شهابواره های بزرگتر، از جو زمین می گذرد و به سطح زمین اصابت می کند که به آن ها شهاب سنگ گویند.